Overgangsperiode van één jaar
Er komt een overgangsperiode en die loopt van 1 mei 2016 tot 1 mei 2017. Tot 1 mei 2017 geldt coulance en hebben partijen de tijd voor implementatie van de nieuwe werkwijze. In die periode zal de Belastingdienst wel controleren en waarschuwen, maar terughoudend zijn met ‘sancties’ wegens overtredingen van de nieuwe wetgeving. Als na 1 mei 2017 niet volgens een beoordeelde overeenkomst wordt gewerkt, wordt alleen de periode vanaf 1 mei 2016 in de handhaving betrokken, mits er vóór die tijd gewerkt werd op basis van een VAR-wuo of VAR-dga. Uiteraard wordt fraude altijd aangepakt.
“Zekerheid” voor de opdrachtgever is vanaf 1 mei 2016 aanwezig als sprake is van een goedgekeurde overeenkomst waarbij door de Belastingdienst is vastgesteld dat er geen sprake is van een dienstbetrekking. Voorwaarde is dat ook conform die goedgekeurde overeenkomst wordt gewerkt. Definitieve “vrijwaring” bieden de beoordeelde overeenkomsten dus niet.

Risico’s
Het werken zonder een (goedgekeurde) overeenkomst of het niet naleven van de overeenkomst levert behoorlijke risico’s op voor opdrachtgever en opdrachtnemer. Vooral de risico’s voor de opdrachtgever zijn groot (en duur) als naderhand toch een (fictieve) dienstbetrekking aanwezig blijkt te zijn.

Risico’s voor de opdrachtgever:

Naheffing loonbelasting (waarschijnlijk in de vorm van brutering tegen anoniementarief via eindheffing, evt. met boete en rente). Een eindheffing is niet verhaalbaar op de ‘werknemer’.
Naheffing premies werknemersverzekeringen en de opdrachtgever is de hoge bijdrage Zvw verschuldigd, waarbij verhaal op de ‘werknemer’ wettelijk niet is toegestaan.
Civielrechtelijke risico’s (o.a. loondoorbetaling bij ziekte, verplichte deelname in een pensioenregeling, transitievergoeding bij ontslag).

Risico’s voor de opdrachtnemer:

Een in privé afgesloten verzekering tegen risico’s van arbeidsongeschiktheid en bedrijfsaansprakelijkheid is ten onrechte geweest. Restitutie van betaalde premies is een lastig traject.

Uiteraard bestaat er voor de opdrachtnemer – net als bij de VAR – geen duidelijkheid hoe de inkomsten in de inkomstenbelasting worden gekwalificeerd.

Opdrachtgever of opdrachtnemer?
Vanuit de opdrachtgever gezien (met alle risico’s die hij/zij loopt) is een gedetailleerd uitgewerkt contract aan te bevelen (vanuit fiscaal- én civielrechtelijk oogpunt) dat beoordeeld is door de Belastingdienst. Gebruikt de opdrachtgever geen goedgekeurde overeenkomst dan geldt hetzelfde als nu als de opdrachtgever geen (vrijwarende) VAR van de opdrachtnemer in zijn/haar administratie heeft.

Goedgekeurde overeenkomsten worden gepubliceerd op de site van de Belastingdienst en zijn onder te verdelen in:

Algemene overeenkomsten (bijvoorbeeld geen werkgeversgezag, vrije vervanging)
Sectorale overeenkomsten (bijvoorbeeld voor medici opgesteld in samenwerking met de KNMT, LHV) en
Individuele overeenkomsten

Een ‘passende’ goedgekeurde overeenkomst mag je gebruiken onder vermelding van het kenmerk. De in de overeenkomst gemarkeerde bepalingen mag je niet wijzigen en als aanpassingen in andere onderdelen hebben plaatsgevonden mogen deze geen afbreuk doen aan de in de model- of voorbeeldovereenkomst gemarkeerde bepalingen.

De gepubliceerde overeenkomsten kunnen goed als leidraad dienen voor het opstellen van een ‘eigen’ overeenkomst die ter goedkeuring aan de Belastingdienst kan worden voorgelegd. De doorlooptijd voor beoordeling van een voorgelegde overeenkomst duurt ca. 6 weken. De goedkeuring geldt in beginsel voor vijf jaar (tenzij wetgeving wijzigt of jurisprudentie een overeenkomst doet vervallen).

“Hulpmiddelen” bij de te ondernemen actie:

Gepubliceerde goedgekeurde overeenkomsten en gearceerde bepalingen daarin
De lijst van de Belastingdienst “Wanneer is er geen sprake van een ‘dienstbetrekking’?” Bijvoorbeeld:
o Mag je je vrijelijk of alleen met toestemming laten vervangen (en zo ja door wie)?
o Wordt de vergoeding ook betaald bij ziekte en/of vakantie?
o Wie geeft leiding en houdt toezicht?
o Mag opdrachtnemer ook voor andere opdrachtgevers werken?
o Wie is aansprakelijk voor schade door opdrachtnemer veroorzaakt?
o Heeft opdrachtnemer een beroepsaansprakelijkheidsverzekering?
o Wie zorgt voor de gereedschappen, hulpmiddelen en materialen?

Binnen de verschillende branches zullen verschillende relevante factoren van toepassing zijn. Het maakt uit of je als opdrachtnemer werkzaam bent in de medische sector, de transportsector, de bouw, of als artiest in een orkest speelt, om maar een paar voorbeelden te noemen.

Tijdlijn en actiepunten:

Inventariseer de huidige afspraken en leg die naast de lijst met indicatoren (wel/geen dienstbetrekking) van de Belastingdienst.
Gebruik indien mogelijk als uitgangspunt een goedgekeurde modelovereenkomst en handhaaf de aangegeven fiscaal relevante bepalingen. Vul ze aan met de onderlinge afspraken die geen afbreuk doen aan de fiscaal relevante bepalingen.
Vraag de Belastingdienst - indien nodig/wenselijk - de individuele overeenkomst goed te keuren.
Per 1 mei 2016 vervalt de huidige VAR en moet je gaan switchen naar de overeenkomst tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

Ondertussen:

Het interne toetsingskader, aan de hand waarvan de Belastingdienst de voorgelegde overeenkomsten beoordeelt, zal openbaar worden gemaakt.
Tijdens de transitieperiode zal een panel van onafhankelijke deskundigen worden gevraagd de huidige modelovereenkomsten te beoordelen op de mogelijke arbeidsrechtelijkeweeffouten die in de huidige modellen zijn geslopen. Dit panel rapporteert voor het einde van dit jaar.
Voor een opdrachtnemer wordt het mogelijk bij de Belastingdienst te verifiëren of een (niet- gepubliceerde) overeenkomst van de opdrachtgever is goedgekeurd.

Kortom: Om zeker te zijn dat geen sprake is van een dienstbetrekking (en dus geen loonbelasting, premies werknemersverzekeringen en (hoge) premie Zvw zijn verschuldigd), doen partijen er goed aan om met een goedgekeurde overeenkomst te werken die alle onderlinge afspraken bevat en die overeenkomst in de praktijk na te leven.